[Thuật ngữ phòng thu cho người chơi hệ âm thanh]: Phần 8 – Bộ cân bằng tần số âm (EQ-Equalizer) 

Bộ cân bằng tần số âm (Equalizer – EQ) là một thiết bị/hiệu ứng cơ bản bậc nhất, quan trọng bậc nhất, và cũng khó dùng bậc nhất. Trên con đường để master EQ của người tự học mixing/mastering, một trong những khó khăn lớn nhất hẳn là việc hiểu về các thuật ngữ phòng thu. Vì vậy, SOL hi vọng bài viết này sẽ giúp cho quá trình đó trở nên dễ dàng hơn với các bạn.

• Equalization (or EQ) – EQ là công cụ/hiệu ứng giúp chúng ta can thiệp vào tần số của một âm thanh. Chúng ta có thể cắt bỏ hoàn toàn một khoảng tần số không cần thiết, hay chỉ giảm âm lượng của chúng, hay tăng âm lượng của một khoảng tần số mình thấy hay… Trong quá trình Mixing, nếu như thu âm 1 bản nhạc với nhiều nhạc cụ và mỗi track nhạc cụ đấy được cắt bỏ tần số thừa thãi/ nâng những phần cần thiết thì chúng sẽ hòa quyện với nhau, ta sẽ có 1 bản nhạc hoàn chỉnh nghe rất trong trẻo và sạch sẽ. Ngược lại nếu như không can thiệp vào tần số thừa và để nguyên các nhạc cụ phát lên cùng lúc thì sẽ dẫn đến các vấn đề như: tiếng bị đục (do các âm thanh rác chồng lên nhau gây ồn/ xung đột làm giảm chất lượng), overload/clip (quá tải, tiếng bị vỡ) v.v…

• Bộ lọc (Filter) – Khi sử dụng EQ, tính năng rất hay dùng là high-pass và low-pass filters. High-pass filter nghĩa là lọc bỏ qua phần cao (đôi khi còn gọi là low-cut filter nghĩa là lọc cắt đi phần trầm) có nghĩa là bất cứ tín hiệu ở dưới dải tần chỉ định sẽ được giảm đi, trong khi đó những dải tần cao hơn sẽ được giữ nguyên. Low-pass filter nghĩa là lọc bỏ qua phần trầm (đôi khi còn gọi là high-cut filter nghĩa là lọc cắt đi phần cao) giảm tín hiệu của các dải tần cao hơn điểm muốn cắt đi (gọi là điểm cutoff). 

• Tầng cao (Highs hoặc High end, Top end, Treble, hoặc Air) – Vùng tần số cao trên 8kHz.
• Tầng thấp (Lows hoặc Low end, Bass, hoặc Sub-bass) – Vùng tần số thấp, nằm trong khoảng 60Hz-200Hz.
• Tầng trung (Mids) –  Vùng tần số nằm trong khoảng 600Hz-3kHz.

• Hertz (or Hz) –  Đơn vị đo tần số. Sau 1000Hz, đơn vị đo là Ki-lô-hét (kHz).
• Kilohertz (or kHz) – Đơn vị đo tần số. 1 kHz = 1000 Hz.
• FREQ (frequency) – Thao tác đầu tiên khi sử dụng EQ để chọn vùng tần số để tác động.
• Cường độ tác động (GAIN) – là thao tác tiếp theo khi chúng ta đã chọn được vùng tần số thì tùy chỉnh GAIN sẽ tăng (giảm) cường độ của vùng tần số vừa chọn.
• Q (Bandwidth hay Resonance) – tùy chỉnh mức độ ảnh hưởng của GAIN đối với các tần số xung quanh gần khu vực FREQ được chọn. Khi Q càng lớn thì nó sẽ kéo theo các tần số xung quanh mạnh mẽ, và ngược lại. Q có vai trò hơi khác nhau ở từng loại filter.

• Room resonances (hoặc Standing waves) – Mọi “gian phòng” hay còn gọi là room trong EQ đều có những tần số ở vị trí cao hơn những tần số khác. Những tần số này có thể che khuất sự dễ chịu trong âm thanh. Bằng cách tìm ra những tần số chói tai này và cắt bớt chúng đi bằng EQ, chúng ta có thể nâng cao chất lượng bản thu âm.
• Bộ phân tích dải tần số (Spectrum analyzer) – Đây là một bảng đồ thị hiển thị tần số nào đang được tạo ra trong thời gian thực khi âm thanh vang lên.

Như đã nói ở trên, EQ là công cụ vô cùng cơ bản, cũng vô cùng khó dùng. Bỏ ra 5 phút để đọc bài viết này có nghĩa là bạn đã tích lũy được ít nhất phần nào kiến thức về EQ rồi đó. Nhấn theo dõi kênh Facebook và Youtube của SOL Studio để nhận được thông báo về các bài viết mới nhất nha!

Lược dịch từ: “Audio Terms: EVERY Term DIY musicians need to know” – Musician on a mission 

Nguồn tham khảo: MCMA, sưu tầm

SOL Studio cung cấp thiết bị thu âm chuyên nghiệp. Địa chỉ phòng thu âm SOL Studio – Công ty TNHH âm nhạc Phương Đông, 401/21 Bình Lợi, phường 13, Bình Thạnh, thành phố Hồ Chí Minh.